Het Posthuis op Maastricht

De oudst bekende eigenaar van dit huis is Herman Gerardszn Proening van Deventher 1); hij was dit als man van Hillegonda, dochter van Mr. Arnd Kemp Janszn en Margaretha van Kessel Henricksdochter, als hoedanig hij in 1543 (Reg. n°. 164 f. 27 vso) eene grondrente verleende uit huizen, erven en plaats, alsmede uit twee nieuwe daarachter staande huizen, staande en gelegen Achter het Wild Varken tusschen het huis van Everard van de Water ex uno en het huis en overig erf van hem, Herman Pr. van D., ex alio en zich achterwaarts uitstrekkende tot zijn huis en overig erf, waarin Jan van Orthen woont.

Voor Schepenen van den Bosch schonk hij in 1554 (Reg. no. 190 f. 334) uuyt goeder gunste ende affectie, die hy tot Elysabeth, natuerlicke dochter Anthonissens van Deventher Gerardtszn., huysvrouw Jans Back van Oysterivyck, is dragende een huis, staande in de Vughterstraat te den Bosch tusschen het zijne ex uno en dat van Henrick Willemszn. ex alio en zich achterwaarts uitstrekkende tot aan het erf van hem, schenker; tegenover die schenking deed genoemde Elysabeth afstand van al hare rechten op de goederen van wijlen Gerard Proening van Deventher en zijnen voorzegden zoon Herman.

Hij liet het hierbedoeld huis na aan zijnen zoon Henrick Proening van Deventher, heer van Krimpen aan den IJssel, die dit huis vermaakte aan zijne vrouw Agnes van Nederveen, dochter van Jan, heer van Dirksland en Anna van der Werve, van wie hij geene kinderen had. Zij hertrouwde na zijnen dood met Jor. Willem van Lyer 2), wien zij geene kinderen schonk doch wel dat huis vermaakte; het werd van dezen ge-

Van genoemden Gerard Coenen Dirckszn., die ook wel gezegd werd koopman in lijnwaad te zijn, erfden het hierbedoeld huis zijne beide dochters, Johanna, huisvrouw van Gillis Hannekaert, koopman te Antwerpen en Anna, echtgenoote van Guilliam van Henxthum genaamd van Delft, rentmeester der stad den Bosch, zoon van Nicolaas; laatstgenoemde man kocht 26 September 1612 (Reg. n°. 283 f. 665) de helft in dat huis, alsmede in het laatstgemeld, in de Vughterstraat staand huis, van zijne genoemde schoonzuster Johanna.

Voornoemde Guilliam van Henxthum genaamd van Delft, die nu heette raad van den Bosch te zijn, verkocht 10 Januari 1620 (Reg. n°. 356 f. 169 vso) als man van Anna Coenen, het hierbedoeld huis, dat toen gezegd werd te zijn: huysingen, gronden, voorplaetsse, nutgaende met eene poorte ter straetenwaert achter d'Wilt Vercken; item een dwershuys als stallinghuys, achterhuys, hoff, bleyckvelt, ledige gecassyde plaetsse, bleyckvelt ende hoff, staende achter d'Wilt Vercken tussen huys ende erve eertijts Jan van der Sluys Janszn. ex uno en tussen het erf eertijts Henrick van Curingen, Jacob Darkennis, Thomas Kars, Joseph van Delft ende Arnd Joachims, schoenmaecker, met meer andere, ex alio, streckende

Wat Erasmus van Grevenbroeck als meergezegd gekocht had werd 22 Augustus 1640 (Reg. no. 385 f. 35) toebedeeld aan zijnen zoon uit het eerste huwelijk, Cornelis van Grevenbroeck, heer van Helvoirt en Zwijnsbergen.

Deze had tot vrouw Anna van Eyck, dochter van Floris, heer van Nuenen, Gerwen en Nederwetten en Beatrix Monicx, (dochter van Johan en Isebau de Bever); zij schonk hem deze kinderen:

a. Johan François, heer van Vredendael onder Berlicum, stierf kinderloos omstreeks 1711;

b. Anna Elisabeth, huwde met: 1°. Wolfgangus Wilhelmus von Offenbach; 2°. Johan Carel de Jeger, heer van Lochtenburg;

c. Maria Hildegonda, huwde te Helvoirt 14 Februari 1663 met Hans Caspar de Keverberg, heer van Aldengoor en Haelen, zoon van Lambert en Elisabeth de Pollart 6);

d. denkelijk ook Beatrix van Grevenbroeck, priorin der adellijke Abdij van Dalheim;

e. Hans Hendrik, heer van Zwijnsbergen, huwde 30

Het hierbedoeld huis werd van meergenoemden Cornelis van Grevenbroeck geërfd door diens dochter Maria Hildegonda, echtgenoote van genoemden de Keverberg, van wie het weder erfde hunne dochter Johanna Maria Elizabeth de Keverberg, huisvrouw van Charles Emanuel de Keverberg genaamd van Mewen, heer van Lintzenich, zoon van Rudolph en Marguerite de Colyn, erfdochter van Lintzenich; deze verkocht dat huis 12 Februari 1694 (Reg. n°. 508 f. 318) aan Maria Herinx weduwe van Johan van Kessel, woonachtig te den Bosch, in Dl. I blz. 179 reeds genoemd; het werd toen omschreven als volgt: eene schoone ende wel gelege huysinge met eenen hoogen toorn, poortte, hoff, erve ende achterhuysen, met henne rechtten ende toebehoortten, gestaen ende gelegen tegensover het Wilt Vercken, binnen dese stadt, tusschen den huyse van de weduwe van den Procureur van Campen, ex uno, ende den huyse van Egbert van Santten, ex alio, gebruyckt ende bewoont wordende bij de postmeester van de Graeff ende Johan 't Hooft, welcke voors. huysinge ende erve Maria Hildegonda van Grevenbroeck vercregen heeft by testamente van haer Ed. Ouders zaliger memorie, den Hooch Ed. Geb. Heere Cornelis van Grevenbroeck, in sijn leven heer van Helvoirt ende Swynsbergen, ende de Hooch Ed. Geb. Vrouwe Anna van Eyck, te samen gemaeckt voor den notaris Johan van de Vyver te 's Gravenhage op 20 Nov. 1660.

Zooals uit vorenstaande akte blijkt was dit huis voor een deel verhuurd aan den postmeester van de Graeff 8),

Naar het beroep, dat van de Graeff in het hierbedoeld huis uitoefende, kreeg het den naam van het posthuis op Maastricht.

Ook nadat genoemde Johan van de Graeff was komen te overlijden, werd door diens erven daarin nog de wagenposterij op Maastricht uitgeoefend, totdat zij 28 Februari 1763 (Reg. n°. 578 f. 259 vso) het recht daarop verkochten. Zij waren zijne kleinkinderen en schoondochter, met namen:

a. de kinderen van mr. Herman van Breugel, president-schepen van den Bosch en proost van de Ill. L. V. Broederschap aldaar en Jeannette van de Graeff, met namen: Evert van Breugel, schepen van den Bosch; Cornelia Maria van Breugel, gehuwd met Willem van der Colff, burgemeester te Woudrichem; Henrietta Johanna van Breugel, gehuwd met Hieronimus Leonard Hoogstad, commies ter Generaliteit wegens Friesland; Antonia Elisabeth van Breugel, gehuwd met Hendrik Drieling, ontvanger te Kleef; Bertruda Agatha van Breugel, weduwe van Severinus van den Pavort, kommandant van het fort Isabella; wijlen Jacobus Festus van Breugel, havenmeester te den Bosch, voor wien bij plaatsvervulling optraden zijne beide dochters, zijnde zij met hen allen gerechtigd voor 1/3;

b. Antonia Elisabeth Uleus, weduwe en erfgename van Hendrik Antony van de Graeff, schepen van den Bosch en zoon van den postmeester Johan van de Graeff voornoemd, ook voor 1/3;

c. de kinderen en erfgenamen van Adriaan Hanedoes; Tjerk Hanedoes, dijkgraaf van het Nieuw Land van Altena; Isaacq Hanedoes, predikant in de beide Egmonden; Johan Hanedoes, medicinae doctor te Amsterdam; Sara Bartruda Rauws, weduwe van Adriaan Hanedoes, gesubstitueerd baljuw te Woudrichem; Helena Hanedoes, weduwe van Pieter Rauws, burgemeester aldaar en Johanna Cornelia Hanedoes, weduwe van Dirk Willem Keyser, zijnde met hen allen ook voor 1/3 gerechtigd in het octrooi voor voorschreven postdienst,

Kooper daarvan werd toen Johan Hutmann, wonende te 's-Hertogenbosch, in Dl. I blz. 213 reeds genoemd. Hij kocht van hen niet alleen het recht van octroy van de wageposterye van de stad van 's Hertogenbosch op die van Maastricht en vice-versa, maar ook een huis met stal, staande te Eindhoven

De wagenposterij van den Bosch op Maastricht is daarop, zooals wij in Dl. I blz. 213 ook reeds zagen, overgebracht naar het huis in de Postelstraat, thans genummerd 64.

Het huis, genaamd het posthuys op Maastricht kwam na doode van Maria Herinx, weduwe van Johan van Kessel, aan hunnen zoon Johan van Kessel, plebaan en pastoor van de parochie van St. Jan te den Bosch 11); van hem erfden van dit huis de sydelhuysinge: zijne oomzegster Maria Agnes van Kessel, dochter van Balthasar Willem van Kessel en Agnes Maria Driessens Opheyde, en weduwe van mr. Andreas Ignatius Vercamp, zoon van mr. Johannes Benedictus en Maria Catharina van Emmerick, (dochter van Andreas en Maria Godefrida van Engelen); het hoofdgebouw: zijn oomzegger, Maurits van Kessel, woonachtig te den Bosch, broeder van Maria Agnes van Kessel voornoemd; deze had het 6 Nov. 1730 bekomen bij scheiding en deeling met zijnen broeder en zusters: Ignatius, Maria Agnes, Johanna, Hendrina, Adriana, Lucretia en Petronella van Kessel; hij verkocht het 19 Juli 1738 (Reg. no. 559 f. 144), als wanneer het werd omschreven als: eene groote, schoone, wel gelegen huysinge, met sijn tooren, poorte, agterplaats, hof, stallingen, koetshuysen, bewoond door na te noemen koopster en begrensd ex uno door het huis der weduwe Andreas Vercamp en ex alio door dat der erfgenamen van Abraham Hubert, aan zijne moeder, genoemde Agnes Maria Driessens Opheyde, toen weduwe van Balthasar Willem van Kessel. Van haar erfden het hoofdgebouw hare kinderen Ignatius en Hendrina van Kessel; nadat deze laatste van haren genoemden broeder diens helft daarin had gekocht, verkocht zij het 6 Juni 1777 (Reg. no. 585 f. 81 vso) aan Johannes Baptist

Genoemde Johannes Baptist van Bommel had van zijne tweede vrouw o.a. een zoon mr. Gerardus Andreas Martinus van Bommel, burgemeester van Leiden, 1815 in den Nederlandschen adel verheven 13), wiens afstammelingen thans zijn uitgestorven, alsmede een zoon Jacobus Cornelius Balthazar van Bommel, die huwde met Rufina Jacoba Maria Half-Wassenaer van Onsenoort; hun eenige thans nog in leven zijnde mannelijke afstammeling is hun achterkleinzoon Jhr. Jan Baptist van Bommel, geboren te Vught 5 Januari 1888.

Het Posthuis op Maastricht behoorde later aan Gijsbertus Buysen, lid van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant, overleden te den Bosch 2 Mei 1862; hij liet van zijne vrouw Maria Agnes Loutermans, gestorven te den Bosch 29 April 1875, slechts één kind na, Maria Buysen, welke aldaar op jeugdigen leeftijd 6 Juli 1876 overleed; hare erfgenamen hebben daarop den 28e December van dat jaar dit huis verkocht aan

In 1689 deed de stad den Bosch door Jacobus Smits maken eene pomp Achter het Wild Varken tegenover het Posthuis, daer de postwaegens afryden op Maestricht. Denkelijk kwam die pomp te staan op de Dieze aan den hoek van de straten Achter het Verguld Harnas en Achter het Stadhuis, welk gedeelte der Dieze eerst in 1840 is overbouwd geworden met het hoekhuis, dat er thans boven staat.